Denizin daha derinlerine gidememek ne kadar tatmin edici olabilir? Hele fotoğraf çekeceksek bu kadar dar bir katman içinde çalışmak, yapabileceklerimizi çok fazla kısıtlamaz mı? Haydi gelin bu soruları yanıtlayalım.
Yazı ve fotoğraflar: Ateş Evirgen
Dalış yapmasak bile, bir yaz tatilinde su altına maske ile bakmayanımız hemen hemen yok gibidir. Birçokları için de su altının büyüsü, nefes tutarak inilebildiği kadar derine inebilme arzusu yaratır. Kulaklardaki sızı, maskenin derine indikçe yüze yaptığı baskı ve en önemlisi soluma ihtiyacı kişiden kişiye derinlere inmenin sınırını belirler. Sonuçta yüzeye kendimizi attığımızda daha fazla derinlere inememenin, su altında daha fazla kalamamanın tatminsizliği yaşanır.
Bu deneyimin yarattığı duygu bazılarımız için bir tutkuya dönüşebilir. Arkasından bir süreç başlar; aletli dalış eğitimi almak, dalış ekipmanları edinmek ve daha derinlerde en azından belirli bir süre o ortamın canlıları ile aynı şartlarda karşı karşıya kalmak! Bu kimileri için bir uzmanlık aşaması, kimileri için de bir yaşam tarzını belirleme yoludur. Su altında fotoğraf çekmek isteyenler için de bu tek yoldur.
Bizler, gezegeni kaplayan ve binlerce metreye kadar uzanan su dünyasının yüzeye yakın dar bir kesiminde gezinebiliyoruz. Sportif amaçlı dalış yapanlara tanınan sınır, ilk 40 metredir. Dalış eğitim sistemleri sportif dalış yapanlar için bu derinliği sınır tanımıştır. Dalış ekipmanları, su altı fotoğraf, film ekipmanları daha derinlere yapılacak dalışlar için tasarlanmış olsalar bile, özel amaçlar için teknik dalış eğitimleri alınmamışsa hava ile yapılan dalışlarda yasal sınır 42 metre olarak kabul görmüştür. Dalış turizminin yaygın olduğu dünyanın pek çok bölgesinde bu sınır, ilk 30 metrelere çekilmiştir.
Denizin daha derinlerine gidememek ne kadar tatmin edici olabilir? Hele fotoğraf çekeceksek bu kadar dar bir katman içinde çalışmak, yapabileceklerimizi çok fazla kısıtlamaz mı? Düşünün önünüzde bir orman var, kilometrelerce uzanıyor ama elinizde bir makine, bu orman içinde ilk 40 metresi kadar içeri girebiliyorsunuz! Karşılaştığınız hayvanlar o orman içinde yaşayan hayvanların ne kadarı olabilir, gördüğünüz bitkiler o ormanın bitki yapısının ne kadarı için size fikir verebilir? O orman içinde bu sınırı zorlamak istemenin önüne geçmek çok zordur. Kaldı ki ormanda sizi bekleyen onlarca tehlikenin varlığını bilmenize rağmen... Su altında da benzer duygular hakimdir. Eline makine alıp su altında fotoğraf çekmeyi hedefleyen bir dalgıç, hiç şüphe yok ki kendisine tanınan sınıra ulaşmadan hayallerindeki fotoğrafları çekemeyeceği duygusunu taşır. Hatta satın alınan su altı fotoğraf ekipmanları, aydınlatma aparatları için ‘derinlik limitlerinin kaç metreye kadar olduğu’ ilk sorulardan biri olur.
Belki su altında fotoğraf çekme deneyimi olanlar için değil ama bu alana yeni ilgi duyan, hatta ilk adımı atanların genel kanısı, ne kadar derine dalınırsa o kadar başarılı fotoğraflar çekilebileceğidir. Öyle ya mademki derinlere dalmak için dalış yapılıyor, o zaman en derinde en iyi fotoğraf çekilebilecektir! Acaba bu doğru mu? Hemen altı çizilmelidir ki bu tamamen yanlış bir görüştür.
Su Altında da Işığı Takip Etmek
Aslında su altı fotoğraflarına boyut kazandıran, farklı ışık yapısı oluşturan, kompozisyonu destekleyen önemli bir unsur, fotoğrafta yer alan ‘suyun görünen yüzeyi’dir. Hatta sadece denizlerde değil, akarsu ve göllerde çekilen fotoğraflarda da bu yazılı olmayan kural geçerlidir. Özellikle geniş açı çekimlerde ana objenin yanında gün ışığının hâkim olduğu ortam ışığının fotoğrafa katkısı, arka planın fotoğrafa destek vermesi çok önemlidir. Bunun için de sanılanın aksine, çekimlerin mümkün olduğunca sığ dalışlarda yapılması bir avantaj sağlar.
İlgili, ilgisiz su altında çekilmiş bir fotoğrafa rastlayan herhangi bir kişinin baktığı fotoğraf, büyük bir olasılıkla dünyanın bu konuda önde gelen bölgelerinin birinde çekilmiş bir fotoğraftır. Su altı fotoğrafçılığının en yoğun yapıldığı yerler, tropik denizler, özellikle de İndo-Pasifik bölgesidir. Bu bölgelerde de hemen hemen tüm su altı fotoğrafların çekildiği alanlar mercan resifleridir. Mercan resiflerindeki dalışlar nadiren 22-25 metreleri geçer. Çünkü bütün tropik resif canlılarını bu derinliklerde görüp fotoğraflamak ihtimali çok fazladır. Ayrıca makro su altı fotoğrafçılığı ile ünlü birçok bölgede dalışlar sığ kesimlerde yapıldığından, su altında kalma süresi oldukça fazla olur. Bu da fotoğrafçıların bir konu üzerinde dakikalarca kalıp çalışma imkânı yakalaması demektir. Açık denizlerde pelajik deniz canlılarının fotoğrafları da yine ilk 20-25 metrelerde çekilir.
Sadece su altı fotoğrafçılığının popüler konusu olan ‘batıklar’ için yapılan dalışlarda ön görülen bir derinlik yoktur. Çünkü gemilerin (veya uçakların) batışları tesadüflere bağlı olduğundan, batıklar bazen dalış için uygun koşulların bulunduğu, bazen de olumsuz şartların olduğu yer ve derinliklerde bulunurlar. Bu nedenle sığ sularda bulunan bir batığın istenilen kalitede fotoğrafının çekilme imkânı bulunamazken, çok daha derinde olan bir batık, fotoğraf için çok elverişli şartlarda olabilir. Ama tekrar etmekte bir defa daha yarar vardır ki sportif dalıcılar kendilerine tanınan yasal sınırlar içinde dalış yapmak zorundadır.
Bunun yanı sıra yapılan tüm dalışların sportif dalış olma zorunluluğu yoktur. Örneğin, bilimsel araştırmalar, askeri amaçlar, ticari dalışlar, belgesel çekim çalışmaları gibi pek çok alanda dalış yapılıp su altında fotoğraf çekilebilir. Bu dalışlarda kullanılan fotoğraf ekipmanları ve fotoğraflama teknikleri, sportif dalışlarda kullanılan ekipman ve tekniklerin aynısı olmakla beraber, özel eğitim gerektiren dalışlardır ve bağlı oldukları yönetmelikler ve dalış teknikleri nedeniyle farklı kategorilerdir.
Sonuç olarak su altında fotoğrafın çekilme amacı, dalış derinliğini belirleyen en önemli unsurdur. Buna karşılık özel bir amaç taşımıyorsa iyi kompozisyon hedefleyip fotoğraf çekmek için mümkün olan en sığ sularda kalmanın daha doğru bir seçim olacağının bilinmesi gerekir.
