Türkiye’nin önemli teknoloji dağıtım şirketlerinden biri olan Bilkom, cumhuriyetin 100’üncü yıldönümünde kapsamlı bir projeyi hayat geçirdi.

Bilkom bu projeyle 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı dönemlerinde, hayatının önemli bir bölümünü savaşlarda geçiren, esaret altında İngilizler’den fotoğraf çekmeyi öğrenen, savaş sonrası dönemde ise erken cumhuriyet yıllarının sosyal dönüşümünü günümüze taşıyan Ahmet İzzet Bengüboz'un görsel mirasını korumayı ve kültür yaşantısına kazandırmayı amaçlıyor.

Bilkom öncülüğünde; Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Mudurnu Kaymakamlığı, Mudurnu Belediyesi ve ortaklığında, akademisyenler ve profesyonel fotoğrafçıların katkılarıyla hayata geçirilen proje kapsamında; Bengüboz’un günümüze ulaşmış 1003 adet cam negatiften oluşan arşivi, bilimsel yöntemler ışığında koruma altına alındı ve arşiv içinden yapılan seçki ile 450 fotoğraf, fiziki ve dijital sergi uygulamalarıyla kültür yaşantısına kazandırıldı. 1923-1939 yılları arasındaki sosyal ve kültürel dönüşüme ışık tutan bu zengin fotoğraf arşivi, Dr. Ayşe Ege Yıldırım’ın küratörlüğünde hazırlanan fiziki ve sanal müzede sergileniyor.

Eserler ilk olarak 29 Eylül-29 Ekim tarihleri arasında Mudurnu’nun tarihi konakları arasında yer alan Fuatbeyler Konağı’nda sergilendi. 9 Kasım - 30 Kasım tarihleri arasında ise İzmir Ahmed Adnan Sanat Merkezi’nde sanatseverler ile buluşacak. Hazırlanan gezici sergi platformu aracılığıyla tıpkı ekim ayı gibi, kasım ayı boyunca da İstanbul ve Ankara başta olmak üzere farklı şehirlerde ‘pop-up müzeler’ kurulacak. www.yuzyillikmiras.com adresinde ise yaklaşık 450 fotoğraflık seçkiye ek olarak Bengüboz’un günümüze ulaşmış tüm fotoğrafları tarihçiler ve fotoğraf meraklılarının erişimine açılacak.

Erken Cumhuriyet Döneminin Fotoğraflardaki İzdüşümü

Bu özel koleksiyonda; Cumhuriyetin 1’inci yıl dönümünden 12’nci yıldönümüne dek neredeyse her yıla ait coşkulu kutlamalar, o zamanki adıyla Tayyare Bayramı olan Zafer Bayramı kutlamaları, Mudurnu’nun kurtuluşunun kutlandığı Kurtuluş Panayırı gibi özel günlere ait özel fotoğraflar yer alıyor. Mudurnu ve köylerde yaşayan halkın coşkulu bir şekilde kutladığı bayramlara ek olarak, genç Türkiye’deki sosyal ve kültürel dönüşüm de koleksiyonun önemli bir parçasını oluşturuyor.

Bengüboz’un fotoğraflarında, yörede “Kara Fatma” adıyla bilinen ve Kuvâ-yı Milliye’nin öncü isimleri arasında yer alan Seher Erden ile Kuvâ-yı Milliye’nin diğer temsilcilerini de kapsayan birçok önemli figür yer alıyor. Modern Türk kadını, eğitimdeki dönüşüm, sosyal yaşamın önemli ögeleri bu fotoğraflar ile belgelenirken, “Yüz Yıllık Miras: Bengüboz” projesi ile günümüze ulaşıyor.

İlham Verici Hayat Öyküsüyle Ahmet İzzet Bengüboz

Henüz lise çağındayken patlayan 1. Dünya Savaşı nedeniyle askere alınan ve gördüğü kısa eğitimin ardından yedek subay olarak göreve başlayan Bengüboz, Kafkas Cephesi ve ardından Sina Cephesi’nde savaşır. Filistin’de İngilizler’e esir düşen Bengüboz’un hayatı, Mısır’daki Seydibeşir Esir Kampı’nda değişir. Esaret altındayken İngilizler’den fotoğrafçılık ve İngilizce öğrenen Bengüboz, esaretin ardından Anadolu’ya döndüğünde, Kuvâ-yı Milliye hareketine ve ardından düzenli orduya katılır. İnönü ve Sakarya cephelerinde görev alan Bengüboz, savaşın ardından memleketi Mudurnu’ya döndüğünde artık bir de fotoğraf sanatçısıdır. Kısa süreli öğretmenliğin ardından kendisine nüfus müdürlüğü görevi verilir ve bu görev aynı zamanda Anadolu’daki dönüşümü belgelemek için ona önemli bir fırsat verir. Bu görevi esnasında hem yerel halkı hem de yöredeki dönüşümü belgeler. Anadolu’daki dönüşümün ve kalkınmanın en büyük arşivlerinden biri niteliğindeki bu koleksiyon da bu süreçte ortaya çıkar. 1969’da Bengüboz’un vefatının ardından, 1981 yılında torunu Mehmet Kadri Bengüboz tarafından cam negatiflerden oluşan arşivi bulunur ve bu fotoğrafların günümüze yolculuğu başlar. İlk olarak Halk Eğitim Müdürlüğü’ne bağışlanan cam negatiflerden ilk baskılar alınır ve ilk sergi Mustafa Kemal Atatürk’ün 100’üncü yaş günü anısına açılır. Bengüboz’un eserlerinin ilk arşiv çalışmalarına da öncü olan bu sergiyi takiben, bu değerli fotoğrafların günümüze uzanan yolculuğu devam eder.

 

Yazdır e-Posta