Ortadoğu’nun İsviçre’si Umman Sultanlığı
Umman ya da resmi adıyla Umman Sultanlığı; kendine has sakinliği, huzuru ve barışçıl ortamıyla Arap Yarımadası’nın hayranlık uyandıran ülkesi...
Bu barışçıl ve huzur dolu ortamı nedeniyle Umman’a Ortadoğu'nun İsviçre’si de deniyor. Temiz sokakları, mimarisi, saygılı ve hoşgörülü insanlar sayesinde çok iyi deneyimlerle ayrılacağınız ülkede nüfusun çoğu İngilizce’yi gayet iyi konuşuyor ve başörtü zorunluluğu bulunmuyor.
Yazı: Ezgi Tüztürk / IG @Ezgituzturk
Fotoğraflar: Amir Yeganehdoust
Kısaca Umman
Başkent Maskat’ı ziyaret edecekseniz en iyi dönem sıcaklığın normal seviyelerde olduğu Ekim-Kasım- Nisan ayları arasıdır. En azından yürüyebilir ve şehrin tadını sıcaklık ve nem olmadan çıkarabilirsiniz. Yazın sıcaklık 50 derecelere yaklaştığında ve nem yüzde 70’lere çıktığında araba olmadan bir yere gitmek mümkün olmuyor. Maalesef toplu taşıma konusunda Umman’ın pek başarılı olduğu söylenemez. Sadece kısıtlı zamanlarda otobüs bulunmakta ve tramvay, metro gibi toplu taşıma araçları bulunmamaktadır. Ancak son zamanlarda havaalanı ve diğer bölgeleri birbirine bağlayan metro planlaması yapılmaktadır. Çünkü araba, taksi ve petrol makul fiyatlara edinilebiliyor. Kiralama fiyatları da öyle... Çöl ve dağ gezilerini çok sevdikleri için 4x4 arabalara çok düşkündürler. Yılın büyük bir bölümü gündüz sıcak olduğundan gece sokaklar ve alışveriş merkezleri çok canlıdır. Ummanlılar akşam olunca arabalarıyla caddelerde tur atmaya, kafe ve restoranlarda sosyalleşmeye çıkarlar.
Umman’a Yolculuk Hikâyem
Koronavirüs önlemleri nedeniyle Ocak 2021’den beri Umman’a seyahat edebilmek için uygun bir zaman bekliyordum. Çünkü önlemleri bu dönemde o kadar arttırmışlardı ki ülkeye sadece kendi vatandaşları ya da hali hazırda oturma izni olanlar ancak giriş yapabilmekteydi. Benim planım ise öncelikle turist vizesi alıp sonrasında oturma izni başvurusu yapmaktı Ancak turist vizeleri kapalıydı. Neyse ki Mart ayının başında önlemlerin biraz esnetilmesiyle birlikte bir gidiş bileti aldım. Umman’da turist vizeleri açık olmasına rağmen çok sıkı karantina önlemleri vardı. Havaalanına gelmeden hemen önce, kurallar sıklıkla değiştiğinden en son güncellemelerden haberdar olmak önemliydi.
Mart ayında ülkeye girişlerde maksimum 72 saat öncesinde alınmış negatif PCR testi gerekliydi. Buna ilaveten Umman, ülkeye giriş yaptıktan sonra bir PCR testi de kendi yapıyordu. Ayrıca Umman vatandaşı olsanız dahi bir hafta kurumsal karantinada kalmak zorunluydu. Nedir bu kurumsal karantina derseniz, Sultanlığın belirlediği otellerde bir hafta elektronik bileklikle kalmak anlamına geliyor. Umman vatandaşlarının bile evlerinde karantinada kalmalarına izin verilmiyordu. Havaalanında check in yapılmadan önce görevliler istisnasız herkesin otel rezervasyonu olması gerektiği ve olmayanların uçağa kesinlikle alınmayacağını duyurdular. Bunu duyan pek çok Umman vatandaşı şaşırdı çünkü zannediyorum karantinayı evlerinde geçirebileceklerini düşünüyorlardı. Çoğu hemen telefonlarından rezervasyon yaptırdılar. Tabii bu arada belirli otellerin kapasiteleri de doldu. Ancak çok pahalı otellerden rezervasyon yaptırmak zorunda kalanlar oldu. Vize ülkeye girişin en kolay kısmıydı. Vizenizi gitmeden online olarak ya da kapıda alabilirsiniz. Ben kapıda almayı tercih etmiştim. Nihayetinde negatif PCR testi, otel rezervasyonu ve Tarassud uygulamasından Maskat havaalanında yapılacak olan PCR testini ödediğimi gösterip biniş kartımı aldım. Yaklaşık beş saatlik bir yolculuğun ardından Maskat Uluslararası Havaalanı’na iniş yaptım. 25 Riyal karşılığında 1 aylık vizemi aldım. Sosyal mesafeli bir sıra halinde hepimize elektronik bilekliklerimiz teslim edildi ve karantina otellerine gönderildik. Mart ayında Eskişehir’den İstanbul’a karla kaplı olan yolculuğum, Maskat’ta 32 derecede son buldu. Botlarla geldiğim havaalanından terliklerle çıktım.
Ancak gözünüz korkmasın, Umman tüm vatandaşlarını ve oturum izni olanları aşılamaya son hızla devam ediyor. Turistler için korona önemleri hali hazırda esnetildi bile! Şu anda aşınızı olmuşsanız Türkiye’den Umman’a rahatlıkla gelebilirsiniz.
Umman’da kültür
Umman’da insanların kibar ve yabancılara çok saygılı ve misafirperver olduklarını hemen fark edersiniz. Ayrıca Ummanlılar çok açık fikirli, yabancılarla kolay iletişim kurabilen insanlardır. Bunun yanı sıra her toplumda olduğu gibi aile ve kabile yaşamına çok önem veren daha muhafazakâr bir kesim bulunmaktadır. Ama bu insanlar asla başkalarını rahatsız etmez ve başkalarının yaşamına müdahale etmezler. Umman’da çok fazla ırkçılık göremeyiz çünkü Umman’da yaşayanların neredeyse yarısı yabancı uyruklulardan oluşur. Bu yüzden farklılıklara saygı duymayı benimsemişlerdir. Bunun yanı sıra Umman yönetimi bu konuya çok dikkat etmektedir.
Ummanlılar tüketim alışkanlıklarında oldukça muhafazakâr olduklarını söylemek yanlış olmaz. Burada her türlü ürünün küçük paketlerde, daha düşük fiyatlı gramajlı satıldığını ve tercih edildiğini görebilirsiniz.
Umman’da fark edeceğiniz ilk şeylerden biri de kokular ve parfümlerdir. Ummanlılar ağır kokuları ve parfümleri çok severler. Alışveriş merkezlerinde, kafe ve restoranlarda ya da sadece insanların yanından geçerken bile keskin kokuları hissedebilirsiniz. Umman’ın en seçkin ve lüks parfüm markası Amouage bu konuda çok başarılı. Ürünlerini ithal ediyorlar ve bu marka ile gurur duyuyorlar. Eğer alışkın değilseniz kokular öncelikle sizi biraz zorlayabilir. Ama çabuk alışıyor hatta kullanmaya bile başlıyorsunuz.
Ayrıca Ummanlılar aile hayatına ve geleneklerine bağlıdırlar. Kendi geleneksel kıyafetlerine çok saygı duyarlar. Günlük hayatta pantolon tişört tarzı bir giyim tarzı yerine geleneksel kıyafetleri olan uzun beyaz ‘deşdaşe’ denilen kıyafeti giyerler. Kadınlar ise genelde ‘abaya’ denilen siyah, uzun, bol kesim elbiseleri tercih ederler. Ancak abayalar gösterişli ve parlaktır. Topuklu ve parlak terlikler de Ummanlı kadınların tercihidir. Son zamanlarda siyah abayanın yanı sıra rengârenk farklı abayalar da giymeye başladılar.
Umman’da ve genel olarak körfez ülkelerinde oldukça değişik bir kural var: Ummanlı kadın ve erkeklerin körfez ülkeleri dışında biriyle evlenmeleri yasak. Körfez ülkeleri arasında evlilik problem değil ancak bu ülkeler dışında farklı milliyetlerden biriyle evlenmeye genelde izin verilmiyor. Evlenmek için başvurular açık ancak bir dizi kural, şart ve prosedür ile uğraşmak gerekiyor. Bu kuralın kendi nüfuslarının oldukça az olmasından kaynaklandığı düşünülüyor.
Umman’da Yemek
Umman’da dana, koyun ve tavuk etinin yanında deve eti de oldukça fazla tüketiliyor. Buraya geldiğinizde deve etinden yapılmış leziz yemekler ya da hamburger deneyebilirsiniz. Tadı dana etinden çok da farklı değil. Ama her şeyin ötesinde leziz bir yemeği var ki pişirmesi çok zahmetli ama yemesi bir o kadar keyifli. Yalnızca özel günlerde yaptıkları bu yemeğin adı “Shuwa”. Bütün bir koyunu fırın gibi hazırlanmış bir çukurun içine koyarak saatlerce pişirdikleri bu et yemeği Umman’da çok meşhurdur. Et, çeşitli baharatlarla marine edildikten sonra çukurun üstü kapatılarak adeta gömülerek saatlerce pişirilir. Çıkarıldığında ise içi lokum gibi pişmiş, dışı çıtır kalmış olur. Etin tadı ise tütsülüdür ve gerçekten çok lezizdir. Bunun yanı sıra diğer körfez ülkelerinde de bulabileceğiniz ama Ummanlılar’ın çok sevdiği ‘karak’ çayı çok meşhurdur. İçerisinde kakule, safran, süt ve siyah çayla birlikte çeşitli baharatların olan bir çaydır. Bunlar dışında maalesef buraya geldiğimden beri Umman’a has çok fazla yemek türü bulamadım. Genelde Hintliler oldukça fazla olduğundan yemek kültürleri Hint mutfağından etkilenmiştir. Yemeklerinde acı ve baharatı çok kullandıklarını söyleyebilirim. Ancak ziyaretiniz sırasında yemek konusunda çok seçiciyseniz, burada her türlü zincir restoran, fast food ve Türk mutfağını fazlasıyla bulabilirsiniz.
Luban ve Oud
Loban ve Ud kokusu Umman’ın kokusudur. Ummanlılar günlük hayatta evlerde, kafelerde, süpermarketlerde bile ud ya da luban yakarlar. Luban Türkçe’de ‘buhur tütsü’ anlamına gelir. Luban ağacından elde edilen bir reçinedir. Hafızaya iyi geldiği söylenir. Çoğunlukla küçük boyutlarda taş şeklinde kullanılır. Çok iyi kalitedeki Lubanlar çiğnenir ya da içeceklere konur. Daha az kaliteli daha az saf olanlar ise yakılır. Ud ise farklı esansları olan küçük odunsu bir maddedir. Tütsü gibi ancak kendine has yuvarlar çanaklarda yakılan odunsu bir kokusu olan maddedir. Ud ve Loban Umman’dan alınabilecek en güzel hediyelerdendir.
Umman Riyali
Umman Riyali dünyanın en pahalı para birimlerinden biridir. Kuwait ve Bahrain Dinarı’ndan sonra dünyanın en değerli 3. para birimi olarak kabul edilir. En son kontrol ettiğimde 1 Umman Riyali yaklaşık 22 Türk lirası etmekteydi. Ayrıca para birimleri çok uzun zamandır değer kaybetmemiştir. Sadece ufak iniş çıkışlar gözlenir ve enflasyon oldukça azdır. Körfez ülkeleri arasında ticaret anlaşmaları bulunmakta ve bazı ürünler vergiden hariç tutularak serbest ticaret yapılmaktadır.
Camiler
Maskat göz kamaştırıcı güzellikte mimariye sahip olan adeta bir camiler şehridir. Camiler Umman’da günlük hayatta önemli bir yer tutar ve nüfusa göre oldukça fazladır. Ancak hiçbir yerde gelişigüzel yapılmış camiye rastlanmaz. Bütün camiler oldukça özenle ve estetik kaygılar gözetilerek yapılmıştır. Bazıları modern, bazıları geleneksel, bazıları ise hem modern hem de geleneksel motiflerle tasarlanmıştır. İslam Umman’da hiçbir aşırılık olmadan yaşanır. Aşırıcı düşüncelere ve mezhep ayrımcılığına izin verilmez.
Başkent Maskat’ta en görkemli camii Sultan Qaboos Camisi’dir. Eşsiz mimarisiyle büyük kapısından girdiğinizde sizi büyüler. Caminin koridorlarında yürümek, bir sarayda yürüyormuş hissi verir. Görkemli İran halısı 70m x 60m genişliğiyle dünyanın en büyük ikinci tek parça halısı olarak kabul edilir. Caminin hem içi hem de dışı Modern İslam mimarisinin eşsiz tasarımlarıyla kaplıdır. Sultan Qaboos Camisi'nin büyük ve görkemli bahçesinde gezinirken kuşların ve doğanın sesiyle huzur bulabilirsiniz.
Maskat Royal Opera Binası
Şehrin içinde çok seçkin bir yerde bulunan Royal Opera Binası mutlaka ziyaret edilmesi gereken yerlerden biri. Harika fotoğraf kareleri yakalayabileceğiniz ya da isterseniz şık kafe ve restoranlarında bir şeyler yiyebileceğiniz bir yer. Burayı özel kılan, Sultan Qaboos’un isteği üzerine kendisinin sanata olan tutkusunu yansıtan bir yer olmasıdır. Sultan Qaboos Umman’da çok sevilen ve entelektüel bir lider olarak bilinir. Ben de Sultan Qaboos’un operaya olan ilgisini bildiğimden Royal Opera Binası’nı çok merak ediyordum. Kendisi yurt dışında eğitim gördüğü sırada operaya çok ilgi duymuş ve ülkesine geldiğinde bu güzel yeri inşa ettirmiştir. Binanın tek kelimeyle harika bir mimarisi var, çevresi çok düzenli ve temiz. Otoparkı Umman’ın çoğu yerinde olduğu gibi ücretsiz. Koridorlar ve duvarlar doğu mimarisini anımsatırken; operanın içi, kafeler, restoranlar, peyzaj ve alışveriş merkezi modern mimari ile tasarlanmış. Böylelikle bu güzel iki farklı mimarinin atmosferinde harika vakit geçirip eşsiz fotoğraflar çekebilirsiniz.
Al Mouj Marina
Al Mouj, Arapça ‘dalga’ anlamına gelir, bu yüzden burası “The Wave” olarak da bilinir. Otoparkı çok geniş ve ücretsizdir. Yalnız arabanızı nereye park ettiğinize ya da durduğunuza çok dikkat etmeniz gerekir. Yoksa çıkmayan çok büyük bir etiketi döndüğünüzde arabanızın camına yapıştırılmış olarak bulabilirsiniz. Burası Maskat’ın en modern bölgesi denilebilir. Öğrendiğime göre burada 80’in üzerinde millet yaşamaktadır. Şehir merkezinden ayrı bir oturum alanı gibi kendine ait alışveriş merkezi, lüks yat limanı, çarşısı, lüks evleri, kafe ve restoranları olan bir bölgedir. Umman’ın farklı bir yanını görmek isteyenler için ziyaret edilmesi gereken Al Mouj’un ayrıca yüzülebilen, kendine ait bir sahili de mevcut. Buranın tam göbeğinde, ünlü ve büyük bir restoran, kafe ve nargile mekânı bulunmaktadır ve bir Türk’e aittir.
Al Shati Caddesi
Al Shati Caddesi ya da Ummanlı arkadaşlarımdan yeni öğrendiğime göre Aşk Caddesi, Maskat’ın gece hayatının en hızlı aktığı yerlerden biridir. Genelde süper lüks arabalarla gençlerin caddeyi turladığı, insanların deniz kenarında yürüyüş yaptığı, oturduğu ve nargile içtiği uzun bir caddedir. Hareketli bir Umman akşamına şahit olmak için ideal bir yerdir.
Mutrah Çarşısı
Mutrah bölgesi Maskat’ta en eski yerleşim yerlerinden biridir. Uzun bir sahil kıyısı ve yemyeşil parklar bulunur. Tabii burada ziyaret edilmesi gereken yer Mutrah Çarşısı’dır. Umman’a dair her türlü geleneksel kıyafet, aksesuar ve aklınıza gelebilecek her şeyi burada bulabilirsiniz. Ummanlı erkeklerin kullandığı ‘kumma’ denilen kumaş şapkalar, geleneksel Umman kadın ve erkek kıyafetleri, yine Ummanlı erkeklerin özel günlerde aksesuar olarak bellerine taktıkları çeşit çeşit işlemeli hançerler ve ellerine aldıkları bastonları görmek için harika bir yer. Arnavut kaldırımları, ahşap ve renkli işlemelerle kaplı tavanlar görmeye değer. Burada Ummanlı esnafla konuştuğumda Umman’ın masal kahramanı meşhur denizci Sinbad’ın ülkesi olduğunu da söylemişlerdi. Pek çok farklı rivayet olsa da burada Sinbad’ın Umman’ın ünlü liman şehri Sohar’dan yolculuğuna çıktığı varsayılmaktadır.
Matrah Balık Pazarı
Maskat’ın en eski yerleşim yerlerinden birinde bulunan bu balık pazarı Maskat’ta balıkçılığın merkezidir. Burada büyük küçük birçok çeşit balık görebilirsiniz. Mutrah çarşısından çok uzak değildir. Mutrah çarşısını ziyaret ediyorsanız ve geleneksel bir balık pazarı görmek isterseniz burayı mutlaka ziyaret etmelisiniz. Umman, Hint Okyanusu’na açılan denizi ile farklı birçok çeşit balık ve deniz ürünlerine ev sahipliği yapmaktadır.
Al Alam Sarayı
Sultan’ın özel günlerde kullandığı saraylardan biri olan Al Alam Sarayı’nda, Sultan Qaboos Camisi’nde olduğu gibi güzel koridorlar ve geniş bir bahçe görebilirsiniz. Ayrıca yakınlarda irili ufaklı eski kaleler vardır. Mutrah bölgesinden Sultan’ın sarayına giden yolda, denizin karşı tarafında Umman’ın sembolü olan ud ve loban yakımında kullanılan büyük çanak anıtını da kaçırmayın. Burası Umman fotoğraflarında göreceğiniz ünlü bir yerdir.
Jebel Akhdar
Başkent Maskat’ta sıcaktan bunalanlar ya da yakın yerlere günübirlik gitmek isteyenler için aslında sayısız dağlık alan bulunuyor. Bunlardan biri de Jebel Akhdar. Maskat’a yaklaşık iki saat uzaklıktadır, anlamı ise yeşil dağdır. Anlamından yola çıkıp aşırı bir yeşillik beklememek gerekir ama havası oldukça iyidir. Umman’ın deniz seviyesinden en yüksek bölgesidir. Dolayısıyla sıcaklık düşüktür. Hem yerel halkın hem de turistlerin tercih ettiği bölgede pek çok resort ve hoteller bulunur. İsterseniz günübirlik gezinizi güzel bir tatile de dönüştürebilirsiniz.
Wadi Shab
Umman’a geldiğinizde çok fazla vadi olduğunu görebilirsiniz. Kanyonlar ve kanyonların arasından akan doğa harikası buz mavisi ve buz yeşili suları görmeden dönmemek gerekir. Bunların en ünlüsü Wadi Shab’tır. Maskat’a yaklaşık bir buçuk saat uzaklıkta olan bu yere kesinlikle vakit ayırmalısınız. Hem yeşil hem mavi hem de dağlık harika bir doğası var. Bazı yerlerde yüzülebiliyor. Tur ile gitmekte fayda olduğunu düşünüyorum çünkü dar kanyonlar ve kaygan kayalardan geçerken yanınızda profesyonel birisinin olması önemli. Neredeyse her hafta Instagram’dan organize edilerek gidilen trekking turları bulunuyor. Wadi Bimah’ta bulunan ‘Snake Canyon’ da çok meşhur.
Bunların yanı sıra Wadi Al Hoqain, Wadi Al Kabir, Wadi Al Arbaeen, Wadi Bani gibi pek çok güzel yeri ziyaret edebilirsiniz. Bu tarz bölgelere 4x4 ile gidilmesi daha uygun olabilir.
Salalah
Genel olarak Umman’da iki mevsim vardır. Biri ilkbahar ve diğeri de yaz. Yazın özellikle başkent Maskat’ta hava aşırı sıcak olduğundan insanlar Salalah’a gider. Salalah Umman’ın Dhofar bölgesinde yer alan, en çok turist çeken, yeşilliklerin şehridir. Burayı eşsiz kılan ise şelalelerle kaplı doğası ve soğuk havasıdır. Maskat’ta yazın neredeyse üç ay insanlar Salalah’a gider, şehirde çok az insan kalır.
Salalah’ta farklı olan şey ise Arapça’da ‘khareef’ sezonu dedikleri muson yağmurlarının olduğu sezondur. Muson yağmurlarının en çok yağdığı haziran - ağustos ayları arası çokça ziyaret edilir. Salalah aslında yılın her zamanı güzeldir ama muson sezonunda ayrı bir güzeldir. Dağlar genelde sisle kaplıdır ve yağışlıdır, görüş açısı oldukça azaldığından 4x4 ile veya tur eşliğinde gitmek önerilir. Trekking, rafting dahil pek çok su ve dağ sporu yapabilir ya da sadece güzel havanın tadını yeşiller içinde piknik yaparak çıkarabilirsiniz.